ప్రతిరోజూ డిజిటల్ మోసాలు, మోసపూరిత కాల్స్ వల్ల మీ జీవితం ఆర్థిక చిక్కుల్లో పడొచ్చు. మానసిక వ్యథకు గురవ్వొచ్చు. ఈ స్కామ్స్ పట్ల అప్రమత్తంగా లేకపోతే మీరూ బలైపోవచ్చు. స్కామర్లు అత్యంత విద్యావంతులు, తెలివైన వ్యక్తులను కూడా లక్ష్యంగా చేసుకోగలరని ఇటీవలి ఉదంతం గుర్తుచేస్తుంది.
40 గంటల పాటు డిజిటల్ ట్రాప్‌లో చిక్కుకున్న అంకుష్ బహుగుణ అనుభవం సైబర్ క్రైమ్ పట్ల మరింత అవగాహన పెంచుకోవాల్సిన తక్షణ అవసరాన్ని నొక్కి చెబుతుంది. 40 గంటల పాటు నిరంతరాయంగా వీడియో కాల్ చేయడం ద్వారా మోసగాళ్లు తనను హిప్నటైజ్ చేశారని, స్నేహితులు, కుటుంబ సభ్యుల నుంచి తనను ఏకాకిని చేశారని బహుగుణ వెల్లడించారు.
ఈ సంఘటన తనకు డబ్బు ఖర్చు చేయడమే కాకుండా తన మానసిక ఆరోగ్యాన్ని కూడా దెబ్బతీసిందని ఆయన చెప్పారు. ఇలాంటి మోసాలు, వాటి మానసిక ప్రభావాన్ని బాగా అర్థం చేసుకోవడానికి సైబర్ క్రైమ్, మానసిక ఆరోగ్య నిపుణులతో మేం మాట్లాడాం.
అంకుష్ బహుగుణ విషయంలో ఏం జరిగింది?
డెలివరీ చేయాల్సిన ప్యాకేజీ క్యాన్సిల్ అయిందంటూ ఓ అంతర్జాతీయ నంబర్ నుంచి ఆటోమేటెడ్ కాల్ రావడంతో ఇదంతా మొదలైంది. ఆ సందేశంలో సహాయం కోసం “సున్నా” నొక్కాలని అతన్ని ప్రేరేపించింది. ఈ చర్యను అతను తరువాత “తన జీవితంలో అతిపెద్ద తప్పు”గా అభివర్ణించాడు.
కస్టమర్ సపోర్ట్ రిప్రజెంటేటివ్ గా నటిస్తూ తన పేరుతో లింక్ చేసిన ప్యాకేజీలో అక్రమ పదార్థాలు ఉన్నాయని, చైనాకు పంపించారని ఆరోపించారు. అతనిపై అరెస్టు వారెంట్ జారీ అయిందని ప్రతినిధి పేర్కొన్నారు. నకిలీ పోలీసు అధికారులు పరిశోధకులు వీడియో కాల్‌లోకి వచ్చారు. విస్తృతమైన ఉచ్చును బిగించారు” అని బహుగుణ చెప్పారు.
డిజిటల్ కుంభకోణాల తీరు
డిజిటల్ కుంభకోణాల తీరును సైబర్ క్రైమ్ కన్సల్టెంట్ ముఖేష్ చౌదరి ఇలా వివరించారు.
- కాల్ చేసిన వ్యక్తి మిమ్మల్ని ఒక క్రిమినల్ కేసులో ఇరికించేలా యాదృచ్ఛిక కాల్ మీకు వస్తుంది. ఉదాహరణకు, మాదకద్రవ్యాలు లేదా అక్రమ ఆయుధాలతో కూడిన మీ పేరు మీద ఒక పార్శిల్‌ను అడ్డుకున్నట్లు చెబుతారు.
- కాల్ చేసిన వ్యక్తి మీ నంబర్‌ను శాశ్వతంగా మూసివేస్తానని లేదా మీ బకాయి ఉన్న ఫోన్ బిల్లుల గురించి ఆరా తీస్తానని బెదిరిస్తారు.
- న్యూడ్ వీడియో కాల్స్ కూడా ఉంటాయి. వీడియో కాల్ ఎత్తగానే అవతలి వారు నగ్నంగా కనిపిస్తూ ఉంటారు. మీరు చూస్తుండగా రికార్డు చేస్తారు. తరువాత బ్లాక్ మెయిల్ చేస్తారు.
- స్కామర్లు నకిలీ లెటర్ హెడ్స్, ఐడి కార్డులతో చట్టాన్ని అమలు చేసేవారు లేదా పరిశోధకులుగా నటిస్తూ పరిస్థితిని తీవ్రతరం చేస్తారు.
- నకిలీ పోలీస్ స్టేషన్లను సృష్టించి వీడియో కాలింగ్ సమయంలో పోలీసుల వేషాలు వేస్తుంటారు. తదుపరి దశలో డబ్బు కోసం నిరంతర డిమాండ్లు ఉంటాయి. ఇందుకు అనేక ఖాతాలు ఉపయోగిస్తారు.
- మీ తలుపులను మూసివేయమని, కర్టెన్లను మూసేయాలని, ఇతర కాల్స్‌కు సమాధానం ఇవ్వకుండా ఉండమని వారు మిమ్మల్ని ఆదేశిస్తారు. తద్వారా ఒంటరితనం మరియు అత్యవసర భావన ఏర్పడుతుంది.
- గణనీయమైన మొత్తాలను బదిలీ చేసిన తర్వాత మాత్రమే బాధితులు ఇది ఉచ్చు అని తెలుసుకుంటారు. వేలల్లోనో, లక్షల్లోనో కాదు.. ఐదారు కోట్లు బదిలీ చేసిన ఘటనలూ ఉన్నాయి.
తరువాతి ప్రక్రియ ఇలా
స్కామర్లు తరచుగా వీడియో కాల్స్ కోసం నకిలీ స్కైప్ ఖాతాలను ఉపయోగిస్తారు. వారి బాధితుల నుండి డబ్బును స్వీకరించడానికి అద్దె బ్యాంకు ఖాతాలపై ఆధారపడతారు. స్కామర్లు త్వరగా ఈ నిధులను క్రిప్టోకరెన్సీలోకి మారుస్తారు. ఇది వారి జాడను క్లిష్టతరం చేస్తుంది. బాధితుడు మోసాన్ని పోలీసులకు నివేదించే సమయానికి, మోసగాళ్ళు మొత్తాన్ని స్తంభింపజేస్తారు. ఖాతాను బ్లాక్ చేస్తారు లేదా తరువాత క్రిప్టోకరెన్సీని నిజమైన డబ్బుగా మారుస్తారు.
తమ కార్యకలాపాలను సులభతరం చేయడానికి వారు బ్యాంకు ఖాతాలు, సిమ్ కార్డులు, ఇతర వనరులను కూడా కొనుగోలు చేస్తారు. బ్యాంకాక్, కంబోడియా వంటి విదేశీ ప్రాంతాల నుంచి ఈ మోసాలు ఎక్కువగా జరుగుతున్నాయని, అక్కడ ఐపీ అడ్రస్‌లను ట్రేస్ చేయడం దర్యాప్తు సంస్థలకు పెద్ద సవాళ్లను విసురుతోందని వివరించారు.
పోలీసుల దృక్పథం
ఢిల్లీ పోలీసులు రూ. 50 లక్షలకు పైగా మొత్తాలతో కూడిన సుమారు 40 మోసం కేసులను నమోదు చేశారు. వీటిలో ఎక్కువ భాగం 2024 లో జరిగాయి. 2023లో కేవలం ఐదు కేసులు మాత్రమే నమోదయ్యాయని, గత ఏడాది కుంభకోణాలు పెరిగాయని డీసీపీ/ఐఎఫ్ఎస్ఓ హేమంత్ తివారీ తెలిపారు.
ఈ విజృంభణను ఎదుర్కోవడానికి, ఢిల్లీ పోలీసులు వివిధ అవగాహన కార్యక్రమాలను అమలు చేశారు. ఆర్‌డబ్ల్యూఏల ద్వారా రెసిడెన్షియల్ సొసైటీలతో పాటు పాఠశాలలు, కళాశాలల్లో ప్రత్యేక సెషన్లు నిర్వహిస్తున్నారు. అవగాహన కల్పించేందుకు ప్రభుత్వంతో కలిసి పనిచేస్తున్నారు.
ఎవరికి రిస్క్ ఎక్కువ?
డిజిటల్ అరెస్టు కుంభకోణాలకు వివిధ సమూహాలు వివిధ మార్గాల్లో స్పందిస్తాయి. కొన్ని ఇతరుల కన్నా ఎక్కువ హాని కలిగిస్తాయి. ‘మనం కుతూహలంతో కాల్స్ తీసుకుంటాం. భయంతో దానిని కొనసాగిస్తాం. ప్రజలు భయపడినప్పుడు, వారి మెదడులోని హేతుబద్ధమైన భాగం పనిచేయడం ఆగిపోతుంది. ఎమోషనల్ పార్ట్ ఆక్రమిస్తుంది. ఆ సమయంలో వారు ఆలోచించడం లేదు’ అని మానసిక వైద్యురాలు స్నేహ శర్మ చెప్పారు.
సైకోథెరపిస్ట్ డాక్టర్ చాందినీ తుగ్నైట్ వివరిస్తూ, “పరిమిత సాంకేతిక పరిజ్ఞానం కారణంగా వృద్ధులకు ఎక్కువ ప్రమాదం ఉంది. డిజిటల్ టూల్స్ పై ఆధారపడే యువ ప్రొఫెషనల్స్ తరచూ పరువు పోతుందనే భయంతో భయాందోళనకు గురవుతున్నారు.
సైబర్ క్రైమ్ కన్సల్టెంట్ ముఖేష్ చౌదరి మాట్లాడుతూ, “క్రిమినల్ అభియోగాల భయం రిటైర్డ్ ప్రొఫెషనల్స్, పేరుప్రఖ్యాతులు ఉన్నవారిని భయాందోళనలోకి నెట్టివేస్తుంది, వారిని సులభమైన లక్ష్యాలుగా చేస్తుంది.” అని వివరించారు.
మానసిక ఆరోగ్య ప్రభావం
‘డిజిటల్ అరెస్ట్’ కుంభకోణాల పెరుగుదల ఆర్థిక నష్టానికి మించి ఈ పథకాలు కలిగించే మానసిక నష్టాన్ని ఎత్తిచూపుతుంది. “స్కామర్లు భయం, అధికారం, ఒంటరితనాన్ని ఉపయోగించుకోవడంతో బాధితులు భయాందోళనలు, హైపర్ విజిలెన్స్, భావోద్వేగ పక్షవాతంతో సహా తీవ్రమైన ఒత్తిడి ప్రతిస్పందనలను అనుభవిస్తారు. దీర్ఘకాలిక మానిప్యులేషన్ ఫ్లాష్‌బ్యాక్ నిద్రకు అంతరాయం కలిగిస్తుంది. విస్తృతమైన ఆందోళన వంటి పోస్ట్ ట్రామాటిక్ లక్షణాలకు దారితీస్తుంది ” అని సైకోథెరపిస్ట్ డాక్టర్ చాందిని చెప్పారు.
‘ఆర్థిక నష్టం సిగ్గు, అపరాధం, ఆత్మగౌరవం భావాలను తీవ్రతరం చేస్తుంది. డిజిటల్ ప్లాట్‌ఫామ్‌పై నమ్మకం తీవ్రంగా క్షీణిస్తుంది. చాలా మంది బాధితులు నిర్ణయాలు తీసుకోలేకపోతున్నారు. డిజిటల్ లావాదేవీలపై అపనమ్మకం పెంచుకుంటున్నారు. సామాజికంగా ఒంటరిగా ఉండిపోతున్నారు. ఇలాంటి దీర్ఘకాలిక పరిణామాలను ఎదుర్కొంటున్నారు..’ అని వివరించారు.
తీవ్రమైన సందర్భాల్లో, సైబర్ ఫోబియా, లేదా ఆన్‌లైన్ పరస్పర చర్యలను నివారించడం, వ్యక్తిగత, వృత్తిపరమైన జీవితాలకు అంతరాయం కలిగిస్తుంది. రికవరీకి కేవలం ఆర్థిక పరిష్కారం మాత్రమే కాదు, డిజిటల్ ప్రదేశాలలో నమ్మకం, విశ్వాసం, స్థితిస్థాపకతను పునర్నిర్మించడానికి భావోద్వేగ ధ్రువీకరణ, వృత్తిపరమైన మద్దతు, విద్య కూడా అవసరం” అని డాక్టర్ చాందినీ చెప్పారు.
అవగాహనే కీలకం
చట్టబద్ధమైన అధికారులు వీడియో కాల్ ద్వారా డబ్బు డిమాండ్ చేయరని తెలుసుకోకుండా చాలా మంది మోసాలకు గురవుతున్నారు. సైబర్ క్రైమ్ కన్సల్టెంట్ ముఖేష్ చౌదరి మాట్లాడుతూ, “చట్టపరమైన విషయాలలో, వ్యక్తులు సంబంధిత ఏజెన్సీ నుండి అధికారిక నోటీసు లేదా సమన్లు అందుకుంటారు లేదా స్థానిక పోలీసులే వీరిని సంప్రదిస్తారు. యాదృచ్ఛిక ఫోన్ కాల్ ద్వారా మాత్రం కాదు. పోలీసులు ఫోన్ చేసే అరుదైన సందర్భాల్లో కూడా మీరు అధికారిక నోటీసును అభ్యర్థించాలి. ఏదైనా చర్య తీసుకునే ముందు మీ న్యాయవాదిని సంప్రదించాలి..’ అని సూచించారు.
ఎస్ఓఎస్ కాల్స్
ఇలాంటి కాల్స్ రిసీవ్ చేసుకున్న వెంటనే సైబర్ క్రైమ్ హెల్ప్‌లైన్ నంబర్ 1930 లేదా సహాయం కోసం cybercrime వెబ్‌సైట్‌లో గానీ సంప్రదించవచ్చు. సమీపంలోని సైబర్ క్రైమ్ విభాగానికి వెళ్లి కేసు నమోదు చేయవచ్చు. పోలీస్ స్టేషన్ కు కూడా వెళ్లొచ్చు.
